Czym są papiery wartościowe – definicja i rodzaje

Papier wartościowy jest instrumentem finansowym

Zwykle pierwszą myślą po słowach papiery wartościowe są akcje. Ale to nie jedyne dostępne w Polsce instrumenty finansowe tego typu. Więc czym są? Jak można w nie inwestować?

Zgodnie z definicją prawną papiery wartościowe to dokumenty potwierdzające  prawa finansowe. Tradycyjnie miały postać papierową, jednak w dzisiejszych czasach jest to najczęściej zapis na elektronicznym rachunku inwestora. Mają one charakter zbywalny, to znaczy, że możemy przekazać je osobie trzeciej. Warunkiem niezbędnym do realizacji przypisanym im praw majątkowych jest ich okazanie.

Rodzaje papierów wartościowych

Papiery wartościowe to dokumenty lub instrumenty finansowe, które reprezentują pewną wartość majątkową i przysługują ich właścicielom określone prawa. Są to zbiory praw i zobowiązań, które mogą być kupowane, sprzedawane lub wymieniane na rynkach finansowych. Papiery wartościowe są powszechnie wykorzystywane do pozyskiwania kapitału, inwestowania i handlu na rynkach finansowych.

Najbardziej znane rodzaje papierów wartościowych to:

1. Akcje: Reprezentują udziały w spółce akcyjnej. Posiadacze akcji stają się współwłaścicielami spółki i mają prawo do udziału w zyskach (dywidendach) oraz głosowania na walnym zgromadzeniu.
2. Obligacje: Są to długi, które emitenci (np. rządy, korporacje, instytucje finansowe) emitują w celu pozyskania kapitału. Posiadacze obligacji są wierzycielami emitenta i otrzymują odsetki za pożyczone środki oraz spłatę nominalnej wartości obligacji po określonym terminie.
3. Certyfikaty depozytowe (CD): Są to dokumenty potwierdzające zdeponowanie pieniędzy w banku na określony czas w zamian za odsetki.
4. Jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych: Przedstawiają udziały w funduszach, które inwestują w różne aktywa finansowe, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości itp.
5. Opcje: Są to umowy, które dają posiadaczowi prawo (ale nie obowiązek) do kupna lub sprzedaży aktywa bazowego po określonej cenie w ustalonym terminie.
6. Kontrakty terminowe: Są to umowy, w których strony zobowiązują się do kupna lub sprzedaży określonego aktywa w przyszłości po ustalonej cenie.

Papiery wartościowe odgrywają kluczową rolę w globalnym systemie finansowym, umożliwiając firmom i instytucjom pozyskiwanie kapitału na rozwijanie działalności oraz inwestorom uczestnictwo w rynkach finansowych i generowanie zysków z inwestycji zrówno długoterminowych jak i krótkoterminowych. Handel papierami wartościowymi odbywa się na giełdach i rynkach finansowych, gdzie inwestorzy kupują i sprzedają te instrumenty, reagując na zmieniające się warunki rynkowe i ekonomiczne. Wyróżnić możemy także weksel, czeki, bony skarbowe, listy zastawne.

Papiery bankowe i papiery skarbowe

Papiery bankowe (inaczej papiery dłużne), znane również jako obligacje bankowe, to instrumenty finansowe emitowane przez banki w celu pozyskania kapitału od inwestorów. Są to długi, które banki spłacają w przyszłości wraz z dodatkowymi odsetkami.

Podobnie jak inne obligacje, papiery bankowe dłużne mają ustalony termin wykupu, czyli moment, w którym bank zwróci zainwestowany kapitał inwestorom. Czasami mogą one mieć również płatności odsetek w określonych interwałach czasowych, na przykład co pół roku. Oprocentowanie papierów bankowych dłużnych może być stałe lub zmienne w zależności od warunków emisji i rynkowych stóp procentowych.

Papiery bankowe dłużne są uważane za stosunkowo bezpieczne inwestycje, ponieważ banki są uznawane za stabilne instytucje finansowe. Ryzyko związane z inwestycją w te papiery zależy od oceny wiarygodności banku i zdolności do spłacenia długu w terminie. W przypadku bankructwa banku inwestorzy mogą stracić część lub całość swoich zainwestowanych środków.

Papiery skarbowe, znane również jako obligacje skarbowe lub długi skarbowe, to długi emitowane przez rządy krajów w celu finansowania swoich działalności lub projektów. Są one podobne do obligacji bankowych, ale emitowane przez instytucje rządowe.

Podobnie jak w przypadku papierów bankowych dłużnych, papiery skarbowe mają ustalony termin wykupu i odsetki. Oprocentowanie obligacji skarbowych może być ustalone lub zmienne, a ich wykup odbywa się zazwyczaj po upływie określonego okresu, np. po 5, 10 lub 30 latach od daty emisji.

Inwestowanie w papiery skarbowe uznawane jest za stosunkowo bezpieczne, ponieważ jest to zobowiązanie rządu, który ma zdolność do podatku i drukowania pieniędzy. W związku z tym papiery skarbowe zwykle uważane są za mniej ryzykowne niż inne aktywa inwestycyjne. Niemniej jednak istnieje ryzyko związane z potencjalnymi zmianami stóp procentowych, które mogą wpłynąć na wartość obligacji na rynku wtórnym. Ponadto, jak w przypadku każdej inwestycji, inwestorzy powinni dokładnie zbadać zdolność kredytową danego kraju i jego zdolność do spłaty zadłużenia.

Czym są papiery wartościowe i czym się charakteryzują?

Mogą być charakteryzowane i klasyfikowane na podstawie różnych kryteriów. Oto niektóre z głównych kryteriów, które są używane do ich klasyfikacji:

1. Typ instrumentu: Papiery wartościowe mogą być różne rodzaje, takie jak akcje, obligacje, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, opcje, kontrakty terminowe itp. Typ instrumentu określa prawa i zobowiązania właściciela oraz jego charakterystyczne cechy.
2. Emittent: To podmiot lub instytucja, która emituje dany papier wartościowy. Może to być rząd, korporacja, bank, instytucja finansowa, fundusz inwestycyjny itp.
3. Czas wykupu: Odnosi się do terminu, w którym dany papier wartościowy wygasa lub zostaje spłacony przez emitenta. Dla obligacji jest to termin spłaty, a dla opcji termin ważności.
4. Wartość nominalna: To nominalna wartość, na którą jest oparty dany papier wartościowy. Określa ona pierwotną wartość instrumentu i jest używana do obliczania odsetek lub zysków dla inwestorów.
5. Oprocentowanie: Dotyczy obligacji i określa stopę procentową, jaką emitent zapłaci inwestorowi za pożyczone środki. Oprocentowanie obligacji może być stałe lub zmienne.
6. Prawa i przywileje: Różne papiery wartościowe mogą przysługiwać różne prawa i przywileje ich właścicielom. Na przykład akcjonariusze mają prawo do głosowania na walnym zgromadzeniu i uczestniczenia w zyskach spółki.
7. Rynek wtórny: Odnosi się do możliwości handlu danym papierem wartościowym na rynku wtórnym, czyli poza rynkiem pierwotnym, gdzie był emitowany. Niektóre papiery wartościowe, takie jak akcje, mogą być łatwiej i częściej sprzedawane na rynku wtórnym niż inne instrumenty, takie jak obligacje.
8. Stopień ryzyka: Różne papiery wartościowe mają zróżnicowany poziom ryzyka związanego z inwestycją. Na przykład akcje mogą być bardziej podatne na zmienność cen niż obligacje, które są uważane za mniej ryzykowne.
9. Waluta: Określa w jakiej walucie jest wyrażony dany papier wartościowy, na przykład dolar amerykański, euro, jen japoński itp.

Te kryteria pomagają inwestorom i uczestnikom rynku w zrozumieniu charakterystyki różnych papierów wartościowych, ich właściwości i ryzyka, co ułatwia podejmowanie decyzji inwestycyjnych i zarządzanie portfelem inwestycyjnym.

Akcje i obligacje, definicja

Akcje są papierami wartościowymi reprezentującymi część własności i uczestnictwa w kapitale spółki akcyjnej. Kupując akcje danej spółki, inwestor staje się akcjonariuszem i nabywa udziały w aktywach, zyskach i zobowiązaniach tej spółki. Akcje mogą być emitowane publicznie i notowane na giełdach, co umożliwia ich handel na rynku wtórnym.

Jako właściciele akcji, akcjonariusze mają prawo do głosowania na walnym zgromadzeniu spółki w celu podejmowania ważnych decyzji, takich jak wybór zarządu, zatwierdzanie sprawozdań finansowych i zmiany statutu spółki. Dodatkowo, akcjonariusze otrzymują udziały w zyskach spółki w postaci dywidend, które są wypłacane regularnie, jeśli spółka osiąga odpowiednie wyniki finansowe.

Inwestowanie w akcje może być atrakcyjną formą inwestycji, ponieważ daje możliwość partycypacji w zyskach i wzroście wartości spółki. Jednak warto zaznaczyć, że inwestowanie w akcje niesie za sobą ryzyko, ponieważ ceny akcji mogą się zmieniać w odpowiedzi na zmieniające się warunki rynkowe i wyniki finansowe spółki.

Występują:

– imienne – zawierające dane akcjonariusza, a ich właścicielami są najczęściej założyciele spółki.; jej zbycie musi mieć formę pisemną i być wpisane do księgi akcyjnej.

– na okaziciela – nie zawierają danych akcjonariusza, co znacząco ułatwia obrót nimi; przyjmuje się, że osoba będąca w ich władaniu jest faktycznym akcjonariuszem i są to jedyne akcje, którymi można obracać na giełdzie.

Obligacja, jak handlować papierami wartościowymi

Akcje mogą być emitowane zarówno przez spółki akcyjne jak i komandytowo-akcyjne. Dzięki nim akcjonariusz zdobywa prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo do dywidend czy pierwszeństwa do nabycia nowych akcji. Uprzywilejowanie akcji może dotyczyć każdego z tych praw (np. większa ilość głosu na akcję), ale może być nim obłożona jedynie akcja imienna.

Czym są przy tym obligacje?

Różnią się charakterem, są one bowiem potwierdzeniem wierzytelności.

Obligacja to papierek wartościowy, który reprezentuje dług pieniężny, jakiego emitent (np. rząd, korporacja, instytucja finansowa) jest dłużnikiem wobec posiadacza obligacji. Jest to długi terminowy instrument finansowy, w którym emitent zobowiązuje się do spłaty określonej sumy pieniędzy (zwanej wartością nominalną) wraz z odsetkami po ustalonym terminie, nazywanym datą wykupu.

Są stosowane jako sposób na pozyskanie kapitału przez emitenta, który otrzymuje środki od inwestorów w zamian za obietnicę zwrotu kapitału w przyszłości wraz z dodatkowymi odsetkami, które są wypłacane jako wynagrodzenie za pożyczenie pieniędzy.

Charakteryzując się jako papiery dłużne, obligacje są uważane za stosunkowo bezpieczne inwestycje, zwłaszcza gdy są emitowane przez rządy lub renomowane korporacje, ponieważ mają zdolność do spłaty zadłużenia. Stopień ryzyka związany z obligacjami może się jednak różnić w zależności od oceny wiarygodności emitenta oraz warunków rynkowych, w tym stóp procentowych.

Inwestowanie na Giełdzie Papierów Wartościowych

Miejscem do bezpiecznego obrotu papierami wartościowymi jest Giełda Papierów Wartościowych z siedzibą w Warszawie. Na której każdy z inwestorów ma dostęp do identycznych informacji oraz prawo nabycia lub zbycia dowolnego z instrumentów finansowych. Żeby móc rozpocząć handel giełdowy na GPW, najpierw musisz założyć rachunek inwestycyjny w banku lub biurze maklerskim. To jednak nie wystarczy do stania się inwestorem – zanim postanowisz wydać pieniądze, dowiedz się więcej o giełdzie, interesujących Cię instrumentach i firmach.

Istnieje też możliwość prowadzenia handlu papierami wartościowymi przez Internet. Specjalnie do tego stworzone strony pozwalają nam na całodobowy obrót najróżniejszymi instrumentami finansowymi. Ich główną zaletą jest możliwość inwestowania z domu i szeroki wybór dostępnych produktów.

Zastanawiasz się jak zacząć zarabiać na Tradingu. Kliknij teraz tutaj i zapisz się na bezpłatne spotkanie, na którym dowiesz się wszystkiego, co potrzebujesz, by zacząć.

Podsumowanie

• Papiery wartościowe to instrumenty finansowe, które można nabyć na giełdzie. Pozwalają na posiadanie określonych praw majątkowych, takich jak udział w majątku spółki czy wierzytelności pieniężne.
• Wszystkie dokumenty muszą być rejestrowane w krajowym depozycie papierów, aby były legalne i ważne.
• Inwestowanie na giełdzie wymaga rozważnego podejścia, gdyż spektrum papierów wartościowych jest szerokie i bez wiedzy, łatwo można je stracić.