Gospodarka nie jest niczym magicznym
Rządzą nią prawa, które choć trudno zrozumieć, to są one jasne i możliwe do analizowania. To co się wydarzy w gospodarce jest także do przewidzenia z dużym procentem prawdopodobieństwa. Nic się nie dzieje przypadkiem.
Zerknijmy najpierw na naukę społeczną, jaką jest ekonomia. Ekonomiści analizują i opisują produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr i usług. W ekonomii wykorzystuje się aparat matematyczny, w tym szczególnie metody ilościowe. Jest to nauka o tym, jak społeczeństwo wykorzystuje zasoby, w konsekwencji celem jest wytworzenie dóbr, które mogą ulec konsumpcji obecnej lub przyszłej, biorąc pod uwagę różne grupy w społeczeństwie.
Podstawowo ekonomia dzieli się na mikroekonomię, która zajmuje się współdziałaniem gospodarstw domowych i przedsiębiorstw na rynku, oraz na makroekonomię, ta bada całą gospodarkę w ujęciu holistycznym.
Dwa podstawowe pojęcia, które warto, a nawet trzeba znać w kontekście gospodarki i ekonomii to popyt i podaż. Zrozumienie jak działają te mechanizmy jest kluczowe, gdy chce się być częścią rynku. Co więcej, jako konsumenci potrzebujemy tych informacji by wiedzieć, dlaczego rzeczywistość gospodarcza kreuje się w taki a nie inny sposób.
Popyt to w uproszczeniu możliwości nabywcze
(ilość dobra) konsumentów, a także ich chęć kupna danego dobra w określonej cenie i czasie. Prawo popytu mówi, że gdy nie występują inne dodatkowe czynniki, to przy zmianie ceny popyt maleje lub rośnie. Obniżka ceny równa się wzrostowi, a jej podniesienie sprawia, że popyt spada.
Pojęcie popytu, choć naturalnie kojarzone z produktami, odnosi się także do usług. Co oczywiste na tym etapie, jest związany ze stroną kupującą. O zapotrzebowaniu na konkretne dobro decydują subiektywne odczucia konsumentów, to oni oceniają czy chcą coś kupić, czy nie. Wartość dobra determinowana jest przez to czy według osoby kupującej jest przekonanie o jego użyteczności – wykorzystania lub zaspokojenia potrzeb.
Czas gra istotną rolę w popycie. Zainteresowanie daną usługą lub produktem nie jest trwałe, to co w przeszłości uznawano za coś wartościowe, po upływie kilku lat może już nie należeć do towarów potrzebnych. Na popyt wpływa także dostępność dobra, to co wiąże się z rzadkością występowania staje się atrakcyjne w oczach odbiorcy – tłumaczy to także reguła ograniczonej dostępności.
Czynniki kształtujące popyt
Cena,
Zamożność konsumentów,
Preferencje,
Przewidywania, wpływające na ceny w przyszłości,
Sytuacja gospodarcza,
Dostępność i cena zamienników.
Podaż to możliwości….
(ilość dobra) dostawców i producentów, by dostarczyć dane dobro na rynek. Prawo podaży mówi o tym, że gdy nie występują inne czynniki, to w zależności od ceny podaż rośnie lub maleje. Gdy cena wzrasta, wówczas podaż rośnie, a gdy cena dobra ulega obniżeniu, to i podaż staje się mniejsza.
Na podaż wpływa wiele czynników. Producenci muszą zwracać uwagę na cenę końcową produkcji, a także na koszty wytworzenia towaru. To nie wszystko, dochodzi także element konkurencji oraz cena, która jest przez nich oferowana. W momencie, gdy cena końcowa byłaby mniejsza od kosztów produkcji, samo utrzymanie towaru na rynku staje się nieopłacalne. Popyt także kształtuje podaż. Są to zjawiska, które wzajemnie na siebie oddziałują.
Podaż podlega rozmaitym trendom, te wpływają na cenę. Co oczywiste, gdy jakiś towar lub usługa jest pożądane na rynku, daje to sygnał do zwiększenia podaży. Przedsiębiorcy stosunkowo chcą sprzedawać jak najwięcej po jak najwyższej cenie.
Oto co wpływa na podaż
ceny materiałów,
technologia,
konkurencja,
oczekiwania wobec wysokości cen,
eksport i import,
interwencja państwa,
Popyt i podaż
Należy zwrócić uwagę na sytuację, w której odnotowuje się wysoki popyt na dane dobro, przy czym niski podaż, w takim scenariuszu ceny wzrastają, a sam towar staje się ograniczony i pożądany. Podniesienie cen jest wówczas rozsądne z perspektywy przedsiębiorców, przy czym niemal pewne. Wtedy mówimy o niedoborze dobra.
Nadwyżka, to sytuacja w której ilość produktów na rynku przewyższa potrzeby konsumentów. Podaż jest większa od popytu. I naturalnym ruchem jest wówczas obniżenie cen, w celu sprzedaży towaru.
O równowadze rynkowej mówimy, gdy popyt jest równy podaży, a cena rynkowa jest akceptowalna dla sprzedających i kupujących, to tzw. “cena równowagi”.
Paradoksy
Wyjątki od reguły w skrócie:
Paradoks Giffena, mówi o tym, że gdy rośnie cena na dobro niższego rzędu, wówczas popyt rośnie na to dobro, a maleje na inne. Np. W przypadku podniesienia cen pieczywa, rośnie popyt na ten produkt, jednocześnie maleje na inny produkt żywnościowy np. mięso.
Paradoks Veblena, dotyczy zamożnych konsumentów, którzy wyrażają zainteresowanie dobrami luksusowymi. Popyt na dobro luksusowe wzrasta, wraz ze wzrostem ceny. Paradoks ten nazywany jest także paradoksem snobistycznym.
Spekulacja, popyt wzrasta wraz z ceną, gdyż konsumenci przewidują, lub są przekonani, że cena na to dobro będzie rosła w przyszłości.
Efekt owczego pędu, odnosi się do zwiększonego popytu na modne dobro. Kupno danego produktu podyktowane jest naśladownictwem, gdyś konsumenci chcą utożsamiać się do tych, co już to dobro zakupili.
Podsumowując popyt i podaż
to podstawowe mechanizmy rynkowe, które warto znać i rozumieć, niezależnie od tego czy jest się przedsiębiorcą czy konsumentem. Świadomość zależności między jednym a drugim może pomóc w codziennych zakupach, lub (co jest bardzo istotne) w podjęciu decyzji o dokonaniu jakiejś inwestycji.
